مفهوم قربانی در کتاب مقدس
قربانی یکی از مفاهیم اصلی در کتاب مقدس است که در تاریخ الهیات مسیحی نقشی برجسته دارد. در عهد عتیق، قربانیها به‌عنوان راهی برای نزدیک شدن به خدا و دریافت آمرزش گناهان انجام می‌شدند. اما در عهد جدید، مفهوم قربانی به‌طور اساسی تغییر می‌کند و به‌ویژه در شخص عیسی مسیح به کمال خود می‌رسد. این مقاله به بررسی مفهوم قربانی در دو عهد و تحول آن در مسیحیت می‌پردازد.
قربانی در عهد عتیق
در عهد عتیق، قربانی نقش بسیار مهمی در رابطه انسان با خدا ایفا می‌کرد. قربانیها به‌عنوان اقدامی برای تطهیر و آمرزش گناهان، و همچنین برای جلب رضایت خدا انجام می‌شدند. این قربانیها می‌توانستند از انواع مختلفی باشند، از جمله قربانی سوختنی، هدیه، گناه و … که می‌بایست بر اساس دستورات دقیق خداوند در تورات انجام می‌شدند. این قربانیها و أنواع مختلف آن در کتاب لاویان در عهد عتیق نوشته شده‌اند.
در کتاب خروج ۱۲: ۲۱ – 28، ما شاهد قربانی بزرگ در تاریخ اسرائیل هستیم، زمانی که خداوند به قوم اسرائیل دستور می‌دهد که از خون بره‌ها بر سر درهای خانه‌های خود بمالند تا فرشته مرگ از آنان عبور کند. این قربانی برای آزادی اسرائیلیان از مصر بود. این عمل نمادی از نجات و آزادسازی است که در کل تاریخ عهد عتیق با قربانیها همراه بوده است.
یکی از مهم‌ترین نوع قربانیها در عهد عتیق، قربانی گناه بود. در لاویان ۱۶: ۱ – 22، خداوند دستور می‌دهد که قربانی‌هایی برای پوشاندن گناهان مردم اسرائیل به‌ویژه در روز کفاره (یوم کیپور) تقدیم شود. این قربانیها تنها پوششی برای گناهان بودند و هر سال باید تکرار می‌شدند. هم‌چنان نیز در میان قوم یهود انجام می‌شود.
قربانی در عهد جدید
در عهد جدید، مفهوم قربانی به‌طور کامل دگرگون می‌شود. با آمدن عیسی مسیح به دنیا، او خود را به‌عنوان قربانی نهایی برای گناهان بشر معرفی می‌کند. در یوحنا ۱: ۲۹ عیسی مسیح را «بره خدا که گناه جهان را برمی‌دارد» می‌نامد. در این آیه، عیسی به‌عنوان قربانی نهایی و کامل برای گناهان بشر شناخته می‌شود، که به جای قربانی‌های مکرر عهد عتیق، یک‌بار برای همیشه قربانی شده است. همچنین در باب 53 کتاب اشعیا درباره عیسی مسیح پیشگویی شده است.
در کتاب عبریان ۱۰: ۱۰ – 14 نیز اشاره می‌شود که قربانی‌های عهد عتیق تنها سایه‌ای از قربانی واقعی بودند که در شخص عیسی مسیح به کمال رسید.
- 10 به‌واسطۀ همین اراده، ما یک بار برای همیشه، از طریق قربانیِ بدن عیسی مسیح تقدیس شده‌ایم.
- 11 هر کاهن، هر روز به خدمت می‌ایستد و همان قربانیها را که هرگز نمی‌توانند گناهان را از میان بردارند، بارها می‌گذراند.
- 12 امّا این کاهن، چون برای همیشه یک قربانی به‌جهت گناهان تقدیم کرد، به‌دست راست خدا بنشست.
- 13 از آن هنگام، در انتظار است که دشمنانش کرسی زیر پایش گردند،
- 14 زیرا با یک قربانی، تقدیس‌شدگان را تا ابد کامل ساخته است.
این آیه نشان می‌دهد که عیسی مسیح قربانی نهایی است که تمام قربانی‌های پیشین را تکمیل کرده و پایان می‌دهد.
قربانی در دیدگاه مسیحیت
از دیدگاه مسیحیت ، قربانی عیسی مسیح در صلیب به‌عنوان عمل نجات‌بخش در نظر گرفته می‌شود که با هیچ‌کدام از قربانی‌های عهد عتیق قابل مقایسه نیست. این قربانی نه تنها برای پوشاندن گناهان، بلکه برای بازگرداندن انسان به رابطه‌ای درست با خداوند و مصالحه با خداوند انجام شد. طبق کلام خدا در رومیان ۳: ۲۳ – 25،
- 23 زیرا همه گناه کرده‌اند و از جلال خدا کوتاه می‌آیند.
- 24 امّا به فیض او و به‌واسطۀ آن بهای رهایی که در مسیحْ عیسی است، به‌رایگان پارسا شمرده می‌شوند.
- 25 خدا او را چون کفّارۀ گناهان عرضه داشت، کفّاره‌ای که توسط خون او و از راه ایمان حاصل می‌شود. او این را برای نشان دادن عدالت خود انجام داد، زیرا در تحمل الهی خویش، از گناهانی که پیشتر صورت گرفته بود، چشم پوشیده بود.
این آیه نشان می‌دهد که قربانی مسیح به‌عنوان فدیه‌ای رایگان به انسان‌ها هدیه داده شده است.
این قربانی راهی برای آشتی با خدا و بخشش گناهان فراهم می‌آورد. به همین دلیل، مفهوم قربانی در مسیحیت بیشتر بر «کفاره» و «مصالحه» تأکید دارد، نه بر تطهیر و پوشاندن گناهان به‌صورت موقتی. این مصالحه و بخشش گناهان تنها از طریق ایمان به عیسی مسیح و به واسطه فیض بی‌کران خداوند انجام می‌شود.
مفهوم قربانی در عهد عتیق به‌عنوان ابزاری برای نزدیکی به خدا و آمرزش گناهان شناخته می‌شد، اما در عهد جدید، قربانی عیسی مسیح بر صلیب به‌عنوان قربانی نهایی برای گناهان بشریت معرفی می‌شود. مسیح در صلیب قربانی شد تا از طریق او، انسان‌ها نه تنها از گناهان خود پاک شوند، بلکه به‌طور کامل و دائمی با خدا مصالحه کنند. این قربانی در مسیحیت به‌عنوان راهی برای دریافت آمرزش و رابطه‌ای جدید با خداوند شناخته می‌شود. در نهایت، قربانی عیسی مسیح نشان‌دهنده عشق بی‌پایان خدا به انسان‌ها است که از طریق او امکان نجات و زندگی جاوید فراهم می‌شود.